De beste boektitel van het jaar, nu al, is die van de nieuwe roman van Hanna Bervoets: Geld verdienen.

Bij die magische maar ook pragmatische woorden denk je toch: ja graag! En daarna: hoe dan?

En zo zijn we direct waar Bervoets ons wil hebben, hebberig en geïntrigeerd, net als de personages in haar boek, die allen in de ban zijn van de beleggingsapp Matador, waarmee je schijnbaar moeiteloos rijk kunt worden.

Heel rijk hoeven ze trouwens niet eens te worden, de figuren over wie Bervoets schrijft. Hun wensen zijn bescheiden. Samia spaart voor een foodtruck, Lorie wil haar studieschuld afbetalen, Freya heeft geld nodig voor haar echtscheidingsadvocaat. En Ellie, het hoofdpersonage, probeert haar schamele inkomsten als freelancevormgever aan te vullen.

Bovendien zijn de gasmaskers, waterfilters en butaanflessen waarmee ze haar schuurtje volstouwt in afwachting van doomsday best aan de prijs.

Preppen is de enige manier waarop Ellie haar paniekaanvallen in bedwang kan houden. Die zijn frequenter geworden sinds ze aandelen heeft in Royal Estate, een noodlijdend Australisch wijnbedrijf waarover op internet wordt beweerd dat het binnenkort onderhevig zal zijn aan een 'short squeeze', waardoor aandelen razendsnel meer waard zullen worden. Als dat waar is, heeft Ellie binnenkort genoeg geld om goudstaven te kopen om onder haar schuurtje te begraven (want je weet maar nooit).

Als het niet waar is, is ze al haar geld kwijt. En zij niet alleen: haar beste vriendin Freya, die zich na Ellies tip over Matador in de schulden heeft gestoken om aandelen te kopen, óók. En dat zou pas echt rampzalig zijn, want Freya heeft een dochtertje, dus ook haar toekomst staat op het spel. Als Freya alles verliest, moet dat kind misschien wel met een versleten rugzak naar school en zal ze er daarom, net als Ellie vroeger, nooit bij horen. Dát wil ze niet op haar geweten hebben.

Het fijne aan Bervoets' (1984) inmiddels aanzienlijke oeuvre (Geld verdienen is haar tiende) is dat zij keer op keer kiest voor duidelijke, vrij afgebakende maatschappelijke thema's, zoals de ethische grenzen van wetenschap (Ivanov), technologie en vervreemding (Fuzzie) of content op sociale media (Wat wij zagen). Haar personages zijn vaak journalisten, redacteuren, onderzoekers, contentmoderators of mensen die allerlei fora afschuimen - personages dus die dicht op de actualiteit zitten, weten welke onderwerpen en vogue zijn en wat voor kwesties er spelen.

Met hier en daar een Black Mirror-achtig sausje (verhalen spelen vaak in de nabije toekomst of in een wereld waar de ethische grenzen net wat verder worden opgerekt dan in de onze) weet ze prikkelende doch overzichtelijke romans te schrijven die vooral jongeren zullen aanspreken. Uitzonderingen zijn Bervoets' romans over chronische ziekte en pijn. Welkom in het rijk der zieken (2019) en Vertel me alles wat je weet (2023) zijn minder speels en serieuzer van aard, misschien ook omdat ze persoonlijker zijn; de schrijfster zelf leeft met chronische pijn.

Geld verdienen, over de dubieuze kant van beleggingsapps - een behapbaar en modern thema met wederom een duister randje -, is in die zin weer een vintage Bervoets. En daarmee ook weer wat eenduidiger van opzet: what you see is what you get.

Ellie is in de 30 maar gedraagt zich nog steeds als een onzekere, twijfelende puber. Waarom? Omdat haar moeder dronk, ze altijd in tweedehandskleren moest lopen en er daardoor niet bij hoorde - klaar. Ze heeft het gevoel dat ze diep bij haar vroegere vriendin Freya in het krijt staat. Hoezo? Nou, omdat Freya de enige was die haar zag staan en uitnodigde voor een feestje - en dat is dat.

Het is niet dat dit geen valide achtergrond kan zijn voor het karakter van Ellie, maar het wordt allemaal wel wat simplistisch gebracht. Heeft ze sinds haar puberteit dan helemaal geen ontwikkeling meer doorgemaakt? Is het geloofwaardig dat een volwassen vrouw zich zó verantwoordelijk voelt voor de beleggingskeuzes van haar (eveneens volwassen) vriendin en die van de vrouwen die Freya als influencer in haar kielzog heeft meegesleurd?

Het moet lijken alsof Ellie moreel dubieus handelt, maar het is duidelijk dat ze niets verkeerd doet - ze is een slachtoffer, net als alle anderen in deze roman.

Alles wordt kant en klaar voor je uitgerold, over de drijfveren van de personages bestaat geen enkele onduidelijkheid, gebeurtenis zus leidt zonder omwegen naar gebeurtenis zo. Dat maakt het voorspelbaar, op het eind na, waarover ik alleen kan zeggen dat ik dat dan weer te ongeloofwaardig vond.

Toch scheert Bervoets wel degelijk langs interessante thema's. Geld verdienen gaat ook over armoede, over een wereld die alleen een fijne plek is als je rijk bent, waardoor arme(re) mensen worden verleid hun kleine beetje geld te vergokken (want dat is beleggen zonder kennis van zaken) op apps als Matador. 'Met Matador kan iederéén rijk worden!', zo luidt de slogan.

Met andere woorden: wie arm is, kiest daar zelf voor. Die aanname impliceert dat alles - zelfs een onbaatzuchtige daad - een transactie is met een winnaar en een verliezer.

Bervoets illustreert dat ijzingwekkende neoliberalisme treffend door een alledaagse en herkenbare situatie te omschrijven: twee vriendinnen hebben samen geluncht en trekken bij de kassa gelijktijdig hun pinpas, wie gaat er betalen? 'Het meisje van de bediening moest de scène toch zeker een paar keer per dag gadeslaan: twee klanten die elkaar onder schot houden, wie inbindt gaat er financieel op vooruit, wie betaalt is de morele winnaar.'

FICTIE

Hanna Bervoets

Geld verdienen

Pluim; 219 pagina's; € 23,99.

Een originele roman over vriendschap en geldzaken. Ellie en Freya, oude schoolvriendinnen, hebben beiden dringend geld nodig en besluiten de beurs te manipuleren. Ellie (35) is geobsedeerd door financiële influencers en internetforums over beleggen. Ze geeft haar vriendin Freya een tip over een aandeel dat naar verwachting snel in waarde zal stijgen, maar de bezitters van dit aandeel worden al snel geconfronteerd met mysterieuze en nare kwalen, zoals nachtmerries, hoofdpijn en angst- en dwangstoornissen. De situatie stelt hun vriendschap zwaar op de proef en dwingt Ellie tot een moeilijke beslissing. Vlot en eigentijds geschreven vanuit het ik-perspectief van Ellie, die een ongespecificeerd publiek (‘jullie’) probeert te overtuigen van de rechtmatigheid van haar handelen. Met name geschikt voor een literaire lezersgroep. Hanna Bervoets (Amsterdam, 1984) is een bekende Nederlandse schrijver. Ze schreef meerdere romans en won de Frans Kellendonk-prijs voor haar gehele oeuvre. In 2021 was zij auteur van het Boekenweekgeschenk 'Wat wij zagen'.